مریم کائید - چندی پیش خبری مبنی بر عملکرد مالی سنوات 1389 لغایت 1391 گمرک ایران منتشر شد که نشان داد عدم پیگیری وصول مطالبات به حدود 123.3 میلیارد تومان از شرکت‌های بیمه از بابت عدم ایفای تعهدات آنها در مورد تخلفات شرکت‌های حمل و نقل ترانزیت داخلی و ترانزیت خارجی در سنوات مذکور را متذکر است. در همان زمان عباس معمارن�?اد، رئیس کل گمرک اعلام کرد که " اگر مصرانه به دنبال وصول اين مطالبات باشيم، 3 شركت بيمه اي ورشكست مي‌شوند".

این در حالی است که در اردیبهشت ماه سال 91، بخشنامه ای صادر شد که منجر به کاهش قاچاق و الزام شرکت‌های ‌بیمه‌ای برای ایفای تعهداتشان بود که شركت‌هاي بيمه را به ايفاي تعهداتي كه پس از صدور تضمين‌ها برعهده داشتند متعهد ساخته بود.

عباس معمارن�?اد رئیس کل گمرک در گفت و گویی کوتاه با ایران و جهان در خصوص روابط فعلی گمرک با شرکت‌های بیمه می‌گوید: ارتباط شرکت‌های بیمه با گمرک بر اساس اصول و موازین قانونی است ،یعنی یکی از تضامینی که از سوی گمرک از صاحبان کالا پذیرفته می‌شود تضامین بیمه‌ای است که بر اساس قرارداد با شرکت‌های بیمه‌ قابل پذیرش است .

معاون وزیر اقتصاد با بیان مثالی که اگر در حوزه ترانزیت، کالایی از مبدا به مقصد نرسید شرکت‌های بیمه باید ریسک را بپذیرند، به عدم ایفای تعهدات برخی از شرکت‌های بیمه نیز اشاره کرد و حجم مراودات مالی گمرک با شرکت‌های بیمه را نسبت به مطالبات، رقم ناچیزی بیان کرد . 

معمار ن�?اد حجم 30 میلیارد دلاری ترانزیت کالا در کشور را نیز بار دیگر مورد توجه قرار داد و باتبدیل این عدد می‌گوید : اگر این حجم را با دلار 1226 تومان محاسبه کنیم رقمی حدود 36 هزار میلیارد تومان و با دلار 2250 تومان مبلغ بیشتری خواهد شد که رقم مطالبات در برابر این حجم همکاری ناچیز است . وی به رقم 123 میلیارد تومان مطالبات از شرکت‌های بیمه که جمع تعهدات حدود 4 سال است نیز اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد : این تعهدات دائما در حال تغییر است چون فرآیند صدور بیمه و تسویه شرکت‌ها همواره ادامه دارد.

رئیس کل گمرک به اقدامات صورت گرفته در خصوص سامان دهی این وضعیت نیز نگاهی دارد و به ایران و جهان می گوید :16 میلیارد تومان ضمانت نامه بانکی شرکت های بیمه بدهکار را ضبط کردیم و با شرکت های بیمه بدهکار به گمرک قطه همکاری شد و تضامینی از سوی این شرکت ها پذیرفته نخواهد شد . 

معاون وزیر اقتصاد در خاتمه می گوید که در حال حاضر با حدود 3 شرکت بیمه ای همکاری داریم که بیمه های ایران ،توسعه و معلم در این گروه هستند . 

معمار ن�?اد در پاسخ به پرسش دیگری که با بیمه آسیا در این زمینه همکاری دارید گفت که خیر با بیمه آسیا قطع همکاری شد .

"بن بیمه" یا "بن ترانزیت" چیست: در این روش، مسئولیت تعهدات گمركی را كه شركت‌های حمل‌و‌نقل‌ بین‌المللی در قبال گمرك دارند، شركت‌های بیمه برعهده می‌گیرند؛ به عنوان مثال اگر قرار است یك شركت حمل‌ونقل بین‌المللی باری را از پاكستان به مقصد تركیه حمل كند و برای این كار باید از ایران رد شود، از آنجا كه هر كشور حریم خاص خود را دارد، شركت حمل‌ونقل باید تعهداتی را در قبال گمرك آن كشور بپذیرد. در این پروسه، گمرك ارزش كالا را تعیین كرده و با لحاظ مواردی همچون سود بازرگانی، عوارض، كسری كالا، حقوق گمركی و ... نرخ تضمین تعهدات را مشخص می‌كند. در این میان بیمه‌ها طی قراردادی با شركت‌های حمل و نقل تعهد این كار نسبت به گمرك را بر عهده می‌گیرند.

طبیعتا با توجه به حجم و ارزش كالایی كه در حال جابه‌جایی است ارقام بسیار نجومی از مبالغ نقدی لازم است تا بتوان این تضمین را در گمرك ایجاد كرد. بر همین اساس در ایران از 16 سال قبل عده‌ای از متخصصان فن، ابزاری را به نام "بیمه تامین ترانزیت" ایجاد كردند كه به صورت كوپن در اختیار گمرك قرار می‌گیرد. این كوپن‌ها به شركت‌های حمل و نقل فروخته و در صورت بروز هرگونه مشكلی برای كالا، مطالبات گمرك از محل همین بن‌های ترانزیت به شركت‌های بیمه منتقل می‌شود، اما از آنجا كه صنعت ترانزیت در ایران متولی واحدی ندارد و هرگاه ابزاری به جهت تسهیل امور اندیشیده می‌شود، افراد سودجویی هم پیدا می‌شوند كه از آن سوء‌استفاده كنند.