گروه سایبان - برخی از شرکت‌های بیمه از ریسک کسری در محاسبات ذخایر رنج می‌برند و بعضا در نرخ‌گذاری محصولات بیمه‌ای و محاسبه تعهدات آتی خود و ذخایر بیمه‌ای به درستی عمل نمی‌کنند. دلیل این امر تصمیم‌گیری‌های ذهنی و فردی مبتنی بر تفکر مدیریت‌ها دانست و ارزیابی تعهدات خصوصا ذخایر خسارت معوق بر اساس واقعیت‌ها و عملکردها نیست. به همین دلیل است که بیمه مرکزی هم به مشکل کمبود ذخایر پی برده است و در سال‌های اخیر نسبت به اصلاح این ذخایر در صورت های مالی شرکت های بیمه اقدام کرده است.

شورای عالی بیمه در آیین نامه شماره 93 موسوم به آیین نامه حاکمیت شرکتی ایجاد واحد مدیریت ریسک را به شرکت‌ها تکلیف کرده است که البته برخی شرکت‌ها مانند بیمه رازی در این زمینه حرکت کرده‌اند و برخی هنوز این واحد را در حد یک بخش تشریفاتی به حساب می‌آورند.

 

آیین نامه شماره 93 در ماده 2 اذعان دارد که هیئت مدیره موسسه بیمه موظف است در ساختار سازماني موسسه بیمه واحدهایی جهت حسابرسي و كنترل داخلي، مديريت ريسك و تطبيق مقررات تحت نظر مديرعامل مؤسسه بیمه ايجاد كند. عزل و نصب اشخاص مذكور با مدير عامل مؤسسه بيمه است.

در ماده2-7 آیین نامه در خصوص وظایف واحد مديريت ريسك آمده است: شناسایی، ارزیابی، پایش، نحوه برخورد و گزارشگری به هنگام ریسک‌های با اهمیت (از قبیل ریسک‌های بیمه‌گری و ذخیره‌گیری، عملیاتی، ریسک نقدینگی، مالی، اعتباری و ...) که موسسه بیمه با آن مواجه است ‌یا ممکن است مواجه شود در چارچوب راهبرد مدیریت ریسک و مصوب هیئت مدیره موسسه بیمه، ترویج و نهادینه سازی فرهنگ مدیریت ریسک در داخل موسسه بیمه، تدوین برنامه‌ي اجرایی مدیریت ريسك‌ مؤسسه بیمه و پیشنهاد آن به کمیته مدیریت ریسک، شناسایی كمّي و کیفی و تجزیه ‌و تحلیل ریسک های با اهمیت موسسه بیمه و گزارش آن به کمیته مدیریت ریسک، سنجش کارآیی و اثربخشی سیستم مدیریت ریسک و شناسایی نقاط ضعف آن و ارایه پیشنهاد اصلاحی به کمیته مدیریت ریسک و حصول اطمینان از كفايت ذخاير فنی به تفكيك رشته‌هاي بيمه‌اي، بررسی و تهیه گزارش در مورد كفايت میزان پوششها و نوع قراردادهای اتکائی و صلاحیت بیمه‌گران اتکائی و نصاب‌های سرمايه‌گذاري مؤسسه بيمه از جمله کارکردهای این واحد است.

درماده 2- 8 به وظایف کمیته مدیریت ريسك اشاره شده است که عنوان می‌کند: تهیه و پیشنهاد راهبردهای مدیریت ریسک  موسسه بیمه برای تصویب در هیئت مدیره و تصویب برنامه اجرائی مدیریت ریسک موسسه بیمه، نظارت بر نحوه  شناسائی كمّي و کیفی و تجزیه ‌و تحلیل ریسک‌های با اهمیت موسسه بیمه،  نظارت بر کارآیی و اثر بخشی سیستم مدیریت ریسک موسسه بیمه و ارائه پیشنهاد‌های رفع نقاط ضعف آن به هیئت مدیره؛ اعلام نظر در خصوص كفايت ذخاير فنی به تفكيك رشته‌هاي بيمه‌اي، کفایت میزان پوشش‏ها و نوع قراردادهای اتکائی و صلاحیت بیمه گران اتکائی و نصاب‌های سرمايه‌گذاري مؤسسه بيمه جهت تصویب در هیئت مدیره.

مجید بختیاری مدیرعامل بیمه رازی در خصوص استقرار واحد مدیریت ریسک با اشاره به این‌که در راه‌اندازی این واحد از نیروهای حرفه‌ای دعوت به کار شده است، گفت: راه اندازی واحد مدیریت ریسک عاملی است که شرکت‌ها در نگهداری ریسک دقت لازم را به عمل آورند. در چنین فضایی افزایش سهم بازار شرکت مایه نگرانی نخواهد بود چراکه ریسک­ها به درستی انتخاب شده‌اند، نرخ‌گذاری مناسب انجام شده و ضریب خسارت محصولات به درستی پایش می‌شود.

وی با اشاره به این‌که واحد مدیریت ریسک بیمه رازی از سال گذشته شروع به فعالیت کرده است، اضافه کرد: مدیریت ریسک از مسائل مهم و روز صنعت بیمه است و همان طور که در همایش امسال بیمه و توسعه مورد تاکید قرار گرفت مدیریت ریسک از فرآیندهای مهم و اساسی سازمان‌های بیمه‌ای است که کارکرد آن در حفظ و افزایش ضریب نفوذ بیمه بسیار موثر به شمار می رود. بختیاری اضافه می­کند که مدیریت ریسک سبب می شود کارکردهای صنعت هدف مند و مثبت شود.

در همین زمینه محمد مهدی امانی، معاون فنی بیمه رازی و مسئول واحد مدیریت ریسک با اشاره به اینکه شرکت­های بیمه برای مدیریت ریسک بیمه‌گذاران خود به وجود آمده‌اند اما اگر این شرکت‌ها نتوانند ریسک خود را کنترل کنند، دچار بحران و مشکلات اساسی خواهند شد، گفت: برخی از شرکت‌های بیمه از ریسک کسری در محاسبات ذخایر رنج می‌برند و بعضا در نرخ‌گذاری محصولات بیمه‌ای و محاسبه تعهدات آتی خود و ذخایر بیمه‌ای به درستی عمل نمی‌کنند. وی دلیل این امر را تصمیم‌گیری‌های ذهنی و فردی مبتنی بر تفکر مدیریت‌ها دانست و اضافه کرد: ارزیابی تعهدات خصوصا ذخایر خسارت معوق بر اساس واقعیت‌ها و عملکردها نیست.

به گفته امانی به همین دلیل است که بیمه مرکزی هم به مشکل کمبود ذخایر پی برده است و در سال‌های اخیر نسبت به اصلاح این ذخایر در صورت های مالی شرکت های بیمه اقدام کرده است.

امانی اضافه می کند که در سال 1967 برای اولین بار برای محاسبه ذخیره خسارت معوق از روش chain ladder استفاده شده است و این در حالی است که صنعت بیمه ایران امسال برای اولین بار از روش chain ladder استفاده کرده است!

به گفته وی البته این روش ایراداتی دارد که با همکاری بیمه مرکزی و بیمه رازی بررسی‌های عملی و مبتنی‌بر داده‌های واقعی انجام گرفت که نتایج بسیار خوبی از آن حاصل شد و در نهایت مقرر شد که در برخی اصول اساسی مورد استفاده در این روش تجدید نظر صورت گیرد. به گفته وی در حالی که این روش از سال 1960 به وجود آمده اما در کشور به تازگی قرار است که این روش مبنای محاسبات قرار گیرد.

رازپول در توضیح روش فوق باید اشاره کند که فرآیند کارشناسی ادعاهای وارد شده به شرکت بیمه و طولانی شدن روند رسیدگی به خسارت‌ها باعث می شود که تصفیه‌‌ی بسیاری از ادعاهای خسارت در سال جاری به سال های آینده منتقل شده، بنابراین حساب مالی یک شرکت مالی با سال مالی بسته نخواهد شد. پس این معقول به نظر می رسد که شرکت بیمه در پایان هر سال مالی مبلغی تحت عنوان ذخیره فنی برای تصفیه حساب ادعاهای مربوط به سال مالی جاری در سال های آینده برآورد و در حسابی ویژه نگهداری کند. یکی از مهمترین دغدغه‌های یک شرکت بیمه ارائه یک برآورد دقیق برای این ذخیره فنی است. روش chain ladder  روشی شناخته شده و پرطرفدار در سراسر دنیا برای برآورد ذخیره فنی است. اکچوئرها مقادیر نهایی خسارات را برای گروه های مختلف قراردادها باید پیش بینی کنند تا بتوانند ذخیره خسارت معوق را به درستی برآورد کنند اما آنها اغلب با مشکل اندک بودن اطلاعات در برخی از گروه‌ها مواجه می باشند. 

امانی در ادامه بیمه نامه ­های زندگی را دارای عمر طولانی دانست که متاسفانه در نگاه برخی مدیران شرکت­ها آن را به صورت کوتاه مدت ارزیابی می­کنند. به گفته وی نرخ بهره و ریسک سرمایه گذاری این بیمه نیاز به توجه جدی دارد اما این در حالی است که توانگری شرکت­های بیمه معمولاً بر مبنای رشته غیر زندگی محاسبه می­شود در حالی که آیتم­های ریسک در بیمه های زندگی بسیار مهم و حائز اهمیت است.

وی با اشاره به اینکه جدولی که موسوم به جدول عمر « LIFE TABLE» که در بیمه­ های عمر و سرمایه گذاری و خصوصا بازنشستگی مورد استفاده قرار می­گیرد به روز و خاص کشور ایران نیست و همین مسئله سبب ایجاد اختلال در محاسبات شرکت های بیمه و عدم کارآمدی این محصول برای خریداران شده است، اضافه کرد که شرکت های بیمه امروز برای 20 سال بعد تعهد ایجاد می کنند و در حالی که سن امید به زندگی در ایران  هم اکنون برای زنان 79 سال و برای مردان  به 75 سال ارتقا یافته و منطبق با جدول زندگی مورد استفاده نیست و احتمالا تا 20 سال آینده این رقم افزایش نیز خواهد داشت .

 به گفته وی این مسئله سبب می­شود که شرکت­های بیمه بدون توجه به ورودی و خروجی­های منطبق بر این جدول در بخش مستمری­ها در 20 سال آینده کسری ذخایر قابل توجهی داشته باشند.

به گفته امانی کسری و کمبود ذخایر صندوق­های بازنشستگی نیز به همین دلیل است که امید به زندگی افزایش یافته است و محاسبات اولیه و ورودی صندوق با خروجی ها قابلیت مطابقت ندارد.

امانی اضافه می­کند: شرکت­های بیمه در بیمه‌گری با ریسک­های اساسی مواجه ­اند و این موضوع نیازمند توجه بیشتر نهاد ناظر است که البته در حال حاضر در این مسیر قرار گرفته ایم اما می­توان سرعت را بیشتر کرد.وی ادامه می­دهد که در خصوص کسری ذخایر شرکت­های بیمه گزارش مبسوطی از سوی مرکز مدیریت ریسک بیمه رازی به نهاد ناظر ارائه شده است.

امانی با اشاره به اینکه تمام تصمیم گیری­ها در حوزه نرخ گذاری بر اساس داده ­های گذشته است در حالی که بیمه اساسش تصادفی است، گفت: دو مسئله اساس محاسبات بیمه را برای آینده تشکیل می­دهد این که خسارات با چه احتمالی وقوع پیدا می‌کند و در صورت وقوع میزان آن‌ها (شدت) چقدر خواهد بود.  

به گفته وی در صنعت بیمه از داده های گذشته به خوبی استفاده نمی­شود و به همین دلیل است که تصمیم گیری­ها بعضا به درستی صورت نمی­گیرد.

امانی با بیان اینکه اساس کار در مدیریت ریسک استفاده از داده های گذشته است و بر این اساس با یک دپارتمان کوچک مدیریت ریسک در بیمه رازی سعی داریم که شرکت را به لحاظ عملیات بیمه گری تنظیم کنیم و به مدیریت های مختلف این هشدار را بدهیم که نسبت به بررسی موارد استثنا سریعا وارد عمل شده و اقدامات لازم را صورت دهند، افزود: شرکت­های بیمه با ریسک عملیاتی بالایی مواجه اند و بیمه رازی سعی کرده ریسک­های عملیاتی را اندازه گیری کرده و پاسخ مناسب به ریسک­‌های شناسایی شده بدهد و آثار آنرا در لایه­ های مختلف مدیریتی مورد بررسی قرار دهد. بنابراین واحد مدیریت ریسک، ریسک‌ها را در واحدهای مختلف شناسایی، اندازه‌گیری و پاسخ می‌دهد و اثربخشی برنامه پاسخ‌ها را از طریق شاخص‌‌های عملکری پایش می‌کند و بدین ترتیب سعی در تصمیم‌گیری مناسب و به موقع در مورد ریسک‌ها در سطوح مختلف سازمان دارد.

به گفته وی در این زمینه ریسک‌های مالی، عملیاتی، منابع انسانی، ای تی و ... در حال بررسی است. بنابراین با مدیریت ریسک‌های عملیاتی و ریسک‌های بیمه‌گری شرکت تا حدود زیادی به صورت صحیح و اصولی فعالیت خواهد کرد.

به گفته معاون فنی بیمه رازی در تصمیم گیری در خصوص تمدید قراردادهای بزرگ و حتی تمدید قراردادهای اتکایی بر مبنای مدیریت ریسک عمل خواهیم کرد.

امانی اضافه کرد: برنامه‌ریزی­ها دقیق تر شده است و امروز بیمه رازی می­داند چه پرتفویی را باید نگه داری کند و برنامه­های بازاریابی و شعب باید به کدام سمت هدایت شود و روابط عمومی باید بر اساس چه راهبردی تبلیغات کند و ...

مجید بختیاری در ادامه در پاسخ به اینکه با چنین وضعیتی آینده بیمه رازی را چگونه ارزیابی می‌کنید اذعان می‌دارد که در آیین نامه 69 شورای عالی بیمه 4 دسته ریسک شناسایی شده است. اگر سازمانی مدیریت ریسک در این چهار حوزه را به خوبی اجرا نماید و فرآیند تصمیم سازی و تصمیم گیری خود را بر اساس این موضوع هدایت کند آینده روشن است. نیز اگر بیمه رازی فرهنگ مدیریت ریسک را نهادینه کند می تواند به سمت حرفه ای شدن نیل کند.