امروز را با دو سال پیش نمی توان مقایسه کرد اما اگر این روزها را با مدت مشابه در سال گذشته مقایسه کنیم باید بگوییم شرایط بسیار بهتر است. وا�?ه ای به نام تحریم فروش نفت ایران را در بهار سال گذشته آنچنان کاهش داد که این مساله به دغدغه اول کشور بدل شد اما امروز می گویند صادرات نفت ایران از مرز یک میلیون بشکه در روز گذشته و وضعیت قرمزفروش نفت ایران رو به سفیدی گذاشته است. اما در این بین اغلب کشورهای وارد کننده نفت ایران به دلیل مشکلات ناشی از موانع انتقال پول راه تهاتر را برگزیده اند. در حال حاضر چین بزرگترین خریدار نفت ایران است که البته در کنار بدل شدن به خریدار اول طلای سیاه ایرانی سودهای دیگری هم می برد. کره جنوبی نیز اخیرا به خریداران نفت ایران پیوسته است.درعین حال کشورهای دیگری چون هند و ترکیه هم همچنان خریدار باوفای نفت ایرانی باقی مانده اند. اگرچه صادرات نفت ایران متوقف نشده و همچنان نفتکش ها برای بارگیری نفت ایرانی بر اسکله خارک تکیه می زنند اما به نظر می رسد حساب کردن بر روی دلارهای نفتی همانند گذشته های نه چندان دور دیگر میسر نیست. برخی از کشورهای واردکننده نفت ایران از تهاتر گندم با نفت می گویند و برخی دیگر از تهاتر شمش طلا! در این بین این نگرانی تشدید شده که اگر همین امروز نیز توافقات هسته ای میان اتحادیه اروپا و ایران نیز به ثمر برسد دیگر بازاری همانند گذشته برای نفت ایرانی وجود نداشته باشد.چراکه بسیاری از مشتریان نفت ایران به سمت بازارهای دیگر گرایش پیدا کرده اند و این احتمال وجود دارد که برگرداندن بازار بیش از 2 میلیون بشکه ای به سمت ایران دیگر میسر نشود.

این درحالی است که در برنامه پنجم توسعه بر تولید روزانه 5 میلیون بشکه نفت تاکید شده در حالیکه به نظر می رسد اگر چنین برنامه ای نیز محقق شود ایجاد بازار برای خرید نفت بسیار دشوارتر خواهد بود.

اگرچه نگاهی دیگری نیز بر بازار حاکم است. براساس این دیدگاه کارشناسان تقاضای نفت در بازار جهانی روز به روز افزایش می یابد و طی سالهای آتی با توجه به آنکه بازیگردانان اصلی این بازار چند کشور از جمله ایران هستند نگرانی از جهت ایجاد بازار برای نفت ایرانی نیست.

از سویی دیگر مسوولان نفتی در تلاشند تا برای گاز ایرانی نیز خریدار پیداکنند هر چند که دراین بین توجهی به ظرفیت تولید گاز کشور نشده و تنها تکیه بر ذخایر گازی کشور شده است.

محاسبات ساده نشان می دهد مذاکرات گازی ایران با کشورهایی چون سوئیس،امارات، یونان و آرزوی صادرات گاز به اروپا بدون پشتوانه تولید است.

اگر تعهدات صادراتی گاز ایران تا پایان سال 93 را مبنا قراردهیم و در خوشبینانه ترین حالت بهره برداری از 5 فاز پارس جنوبی را تا زمان مذکور در نظر بگیریم بازهم به این نتیجه خواهیم رسید که ایران در پایان سال آینده در بهترین حالت روزانه 200 میلیون مترمکعب کسری تولید گاز خواهد داشت. براین اساس این احتمال تشدید می شود که دلنگرانی های شرکت ملی گاز ایران در سال آینده از احتمال قطع گاز زمستانه در کشور به سمت بالا و پایین کردن دادگاه لاهه و پرداخت جریمه به کشورهای دیگر تغییر کند.

وضعیت پیشرفت فازهای پارس جنوبی علی رغم تلاش های مسوولان چندان خوب نیست شاید برای همین باشد که باید بگوییم در خوشبینانه ترین حالت تا پایان سال 93 تنها باید شاهد بهره برداری از فاز12، 15و 16 ، 17 و 18 بود که در اینصورت اگر تولید روزانه از فاز 12 را 78 میلیون مترمکعب در روز و دیگر فازها را روزانه 25 میلیون مترمکعب در نظر بگیریم تا پایان سال 93 ظرفیت تولید گاز ایران از حدود 700 میلیون متر مکعب در روز به 878 میلیون متر مکعب افزایش خواهد یافت. البته نباید از خاطر برد که 30 میلیون متر مکعب از این 700 میلیون متر مکعب ظرفیت گازی ایران باید 30 میلیون متر مکعب آن نادیده بگیریم چراکه در حال حاضر این میزان روزانه از ترکمنستان وارد کشور می شود.

براین اساس تا پایان سال 93، در خوشبینانه ترین حالت ظرفیت تولید گاز ایران تا حدود 880 میلیون متر مکعب افزایش خواهد یافت. اما براساس اظهارات مسوولان شرکت ملی گاز ایران در زمستان سال گذشته روزانه 600 میلیون مترمکعب گاز در کشور مصرف شده که اگر افزایش 10 درصدی مصرف در هر سال را در نظر بگیریم آن هم به دلیل افزایش مشترکان و مواردی از این دست باید امیدوار باشیم که تنها طی دو سال آینده سالانه 60 میلیون متر مکعب مصرف گاز در هرروز افزایش یابد که در اینصورت زمستان سال 93، پیک مصرف گاز کشور به 720 میلیون متر مکعب افزایش خواهد یافت.