گروه بازارپول - رییس پژوهشکده پولی و بانکی می گوید باید یک اتحاد استراتژیک بین کانون بانک‌های خصوصی و شورای هماهنگی بانک‌ها ایجاد و یک نهاد صنفی مشترک تشکیل شود که از قدرت بالایی برخوردار باشد.

بیگدلی با اشاره به اتحاد بانک ملت با سه بانک دیگر، اضافه کرد: در حال انعقاد تفاهم‌نامه با سه بانک دیگر هستیم و تفاهم‌نامه‌ آن‌ها امروز امضا می‌شود که یکی از آن‌ها با بانک آینده است.

گروه بازار پول - میزگرد اتحاد استراتژیک بانک ها با حضور ناصرحکیمی معاون فناوری اطلاعات بانک مرکزی، علی دیواندری رئیس پژوهشکده پولی و بانکی، محمد بیگدلی مدیرعامل بانک ملت ، جلال رسول اف مدیرعامل بانک آینده و سهمانی مدیرعامل بانک مسکن برگزار شد.

علی دیواندری در خصوص لزوم ایحاد استراتژیک در بانک ها گفت که نظام بانکی امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند اتحاد استراتژیک است.

زمانی اتحاد استراتژیک انتخابی داوطلبانه است اما در حال حاضر نظام بانکی تحت تاثیر فشارهای مالی ساختاری و ترازنامه‌ای قراردارد و ذره ذره تصمیمات مالی تحت کنترل های سخت قرار دارد و در چنین شرایط این اتحاد یک ضرورت است، چراکه بیش از هر زمانی نیاز است از هزینه های غیرضروری جلوگیری به عمل آید تا فشار را به مشتریان منتقل نکنیم.

ما حتی در اینکه نرخ سود در حداقل قانونی نگه داریم الزام داریم و باید پرهیز کنیم از رقابت های ناسالمی که به ضرر همه بانک ها است و ادامه این رقابت های مخرب سبب خسران نظام بانکی می شود.

آیا در اتحاد استراتژیک بانک ها تجربه خوبی وجود دارد پاسخ خیر است بانک ها نتوانستند با هم خوب کارکنند شاید ریشه آن به فرهنگ یا مقررات بازگردد. ما در مسئله ای که در دنیا حل شده است بحث این نیست که اگر همکاری کنیم خوب است و جمعی باید به این سمت حرکت کنیم .

نظام بانکی باید در طرح های بزرگ با یکدیگر مشارکت کنند، کاری که صنعت بیمه به راحتی در این زمینه حرکت می کند. در دنیا وام ها تعریف می شود و بانک ها در یک شبکه از وام سهم بر می دارند و اصطلاحا وام در زمانی کوتاه به فروش می رسد در حالی که این کار در ایران بیش از یک سال زمان می برد.

ریسک در بیمه ها به سرعت تقسیم می شود و بخشی نیز به صورت اتکایی منتقل می شود و در صورت بروز خسارت سهم هم پرداخت می شود اما بیمه ها به درجه ای از عقلانیت رسیده اند که توزیع ریسک انجام می دهند . برخی بانک ها ریسک های بزرگ بر می دارند و تلاش دارند که این ریسک را توزیع نکنند که این مایه تعجب است در حالی که نتیجه همکاری در این زمینه بسیار مطلوب است و اگر همکاری صورت نگیرد در ریسک های بزرگ انجام آن غیر ممکن است اما نظام بانکی بازهم در این زمینه تعلل دارد .

در صنایع بزرگ نفت ، گاز و پتروشیمی با کمبود نقدینگی مواجه هستیم اما بانک ها کنسرسیومی در زمینه تامین نقدینگی این بنگاه ها ندارند. بنده چند سالی است که در نظام بانکی مسئولیت اجرایی ندارم و شاید در این سال ها اتفاقاتی افتاده که بنده مطلع نیستم اما حسب تجربه ای که دارم معتقدم این کارها به خوبی می تواند پیش رود. راهکار این است که تفکر جدیدی حاکم شود و فشارهای ترازنامه ای را کم کنیم و با همکاری با یکدیگر قیمت تمام شده محصول و ریسک  را کاهش دهیم اما در حوزه های ای تی و زیرساخت ها همکاری زیادی می توانیم استفاده کنیم . امروز لازم نیست هربانکی در هر منطقه ای شعبه داشته باشد باید هزینه را کاهش دهیم و خدمات را بروز کنیم.

ناصر حکیمی در هشتمین همایش بانک‌داری الکترونیک و نظام‌های پرداخت در میزگرد اتحاد استراتژیک بانک‌ها، با بیان اینکه ما یک اتحاد حرفه‌ای هم نداریم و صحبت برای اتحاد استراتژیک زود است، اظهار داشت: ما می‌خواهیم بانک‌ها در ابتدا بتوانند برای منافع مشترک، تصمیم یکسانی بگیرند، در صورتی که ما حتی در مورد موضوع کارمزدها هم به یک نظر مشترک نرسیدیم.

وی افزود: وضعیت ما در این موضوع خراب است و اگر چاره‌ای برای آن اندیشیده نشود، به قهقرا می‌رویم.

معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی با اشاره به حذف کارمزد خدمات تراکنش در دهه ۸۰، تصریح کرد: در دهه ۸۰ بانک‌ها همه کارمزدها را حذف کردند و امکانات مجانی دادند و بعد از آن خیلی مشکل است به مردم بگوییم بابت چیزی که مجانی بوده، باید پول بدهید، این مساله‌ای است که وقتی آن را خراب می‌کنیم، به راحتی اصلاح نمی‌شود.

در ادامه این میزگرد ناصر حکیمی معاون فناوری های نوین با اشاره به اینکه ذهنیت تمامیت خواه در بانک ها وجود دارد که همه موارد را در داخل سازمان خود می بیند. وی اضافه می کند که در گذشته مدیران به ارائه آمارهای کیفی افتخار زیادی داشتند که 6.5 میلیون پایانه فروشگاهی ارائه شده است در حالی که استفاده کنندگان حدود 2 میلیون بودند و این یعنی هدر رفت منابع.

در بانک مرکزی یک صف طولانی از بانک‌هایی تشکیل شده که خواهان مجوز پی‌اس‌پی هستند تا پوزهای فروشگاهی خود را در کنار سایرین قراردهند و این بدان معنی است که هیچ‌گونه اشتراک منافعی در بانک‌ها شکل نگرفته است. به عبارت دیگر نظام بانکی حالا که قیمت pos به حدود یک میلیون تومان رسیده 6500 میلیارد تومان منابع را در بخشی صرف کرده است که 2500 میلیارد تومان بیشتر نیاز نداشته و این یعنی هدر رفت منابع! آیا بانکها نمی‌توانستند با یکدیگر در این زمینه تبادل نظر کنند! این در حالی است که هنوز این ماجرا ادامه دارد و صف طولانی pos در بانک مرکزی یعنی هر بانکی مایل است که پوز خود را در فروشگاه ها بنشاند! بنابراین مشکل حادی است که باید برای آن چاره جویی کرد.

بانک ها از دهه هشتاد که به راحتی منابع را هزینه می کردند فاصله گرفتند و امروز باید نسبت به هزینه ها حساس باشند ووضعیت ترازنامه ها نشان می دهد که بانک ها میلیمتری در زمینه سود آوری حرکت می کنند.

یکی از دلایل این مشکل از دیدگاه رگولاتور نبود یک نهاد تصمیم ساز در نظام بانکی است. البته اهداف و چشم انداز بانک ها نیز کاملا متفاوت است . مدیران عامل ماموریت های متفاوتی در بانک های دولتی، خصولتی، و خصوصی برای حفظ شغل خود دارند.

در دهه 80 در بانک‌های دولتی  مواجه با ارزیابی آماری بودیم نه ارزیابی فروش ! مدیر خود را با خواسته سهام‌دار تطبیق می دهد، وقتی برتری‌های آماری بر اصل کسب‌و‌کار بانک‌ها می‌نشیند و اهداف بانک‌ها متفاوت است چنین مشکلاتی پیش می‌آید چون مدیری که به دنبال سود وزیان و کسب منافع برای سهام داران است رقیبی دارد که مدیرانش به سود و زیان ترازنامه ای‌اهمیتی نمی دهند و دنبال برتری‌های آماری هستند و این دوگانگی در اهداف یک صنعت است.

3مزیت ایجاد اتحاد استراتژیک در نظام بانکی

مدیرعامل بانک آینده با تاکید بر اینکه هیچ فصلی در قانون تجارت در خصوص اتحاد استراتژیک بانک‌ها نداریم، گفت: کاهش هزینه‌ها، چابک‌سازی و همچنین توزیع ریسک بین اعضا از مزایای اتحاد استراتژیک است.

جلال رسول اف با بیان اینکه این نوع اتحاد در سال های متمادی در حوزه های مختلف صورت گرفت افزود که نمونه بارز آن در بخش صنعت در دهه ۱۹۷۰ بوده است.

وی با بیان اینکه تفاهم و توافق انجام گرفته میان برخی افراد و سازمان ها برای اتمام پروژه خاص مقدمه ای برای اتحاد استراتژیک است، افزود: هدف این توافق این است که هر کدام از طرفین ظرفیت ها و شایستگی های طرف مقابل را سنجیده و از آن در جهت استفاده از وضعیت رقابتی بهره گیرد. رسول اف با تاکید بر اینکه باید قبول کنیم که اتحاد استراتژیک غیرقطعی و پیچیده است، تصریح کرد: اتحاد استراتژیک راه حلی بود تا عدم تعیین تکلیف محیط رفع شده و نظم برقرار شود.

مدیرعامل بانک آینده با بیان اینکه اتحاد استراتژیک پاسخی برای به اشتراک گذاشتن علم، تجارب و ... اجزای یک سازمان یا اتحادیه است، گفت: ارائه جواب قاطع تر و مطمئن تر به گونه ای که ریسک میان اجزا توزیع کرده و به چابک سازی و کاهش قیمت ها بیانجامد از جمله مزایای اتحاد استراتژیک است.

رسول اف با تاکید بر اینکه در حال حاضر عمده مشتریان بانک ها بدون توجه به محصول و کیفیت، قیمت کمتر را طلب می کنند، اظهار داشت: باید در خلال اتحاد استراتژیک در پی گسترش دسترسی، کاهش هزینه ها و همچنین سرعت بیشتر در ارائه خدمات باشیم.

وی ادامه داد: کارا کردن محصولات، تثبیت جایگاه بنگاهها در بازار و صرفه جویی در این رابطه از جمله مواردی است که باید مدنظر باشد. رسول اف با تاکید بر اینکه در خلال اتحاد استراتژیک باید ظرفیت ها و شایستگی ها مد نظر قرار بگیرد، ادامه داد: باید به این فکر کنیم که اتحاد استراتژیک به کاهش مشتری یا از دست دادن آن نمی انجامد. از این رو اتحادبا دقت بیشتری انجام می شود.

مدیرعامل بانک آینده با بیان اینکه اتحاد استراتژیک از سوی بانک ها یک رویکرد داوطلبانه است، گفت: رویکرد اتحاد استراتژیک انواع و اقسام مختلفی داشت و می تواند از سرمایه گذاری در یک پروژه کوچک و یا برون سپاری که با توافق جمعی انجام می شود در بر بگیرد.

وی با تاکید بر اینکه سازمان ها در راستای اتحاد استراتژیک نگران برخی محدودیت ها هستند، افزود: هزینه هایی که از این جهت ایجاد می شود و همچنین نگرانی از قوی تر شدن رقیب از مواردی است که به عنوان مانع پیش روی اتحاد استراتژیک قرار دارد.

رسول اف با تاکید بر اینکه سرمایه انسانی زیرساخت های فنی و زیرساخت های حقوقی و قانونی از موارد مهم در اتحاد استراتژیک است، تصریح کرد: متاسفانه ما هیچ فصلی در قانون تجارت در این حوزه نداشته و در خصوص ادغام ها هیچ بندی وجود ندارد.

مدیرعامل بانک آینده با بیان اینکه بحث بانکداری باز نیز موضوع جدی  ای است، گفت: در حال حاضر در این حوزه شرکای غیربانکی نیز وجود دارند که بانک ها می توانند با سرعت با آنها نیز به تعامل برسند.

اتحاد استراتژیک بانک‌ها در حوزه نرخ سود

مدیرعامل بانک مسکن با تاکید بر ضرورت ایجاد اتحاد استراتژیک بین بانک‌ها گفت: بانک‌ها در حوزه نرخ سود اتحاد حرفه‌ای و اخلاقی را برای چند ماه تمام اجرا کردند و شیرینی آن را همه بانکی‌ها چشیدند.

 ابولقاسم رحیمی انارکی در میزگرد اتحاد استراتژیک بانک‌ها در هشتمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام های پرداخت در پاسخ به این سوال که در بانک های تخصصی آیا ضرورتی برای این اتحاد وجود دارد یا خیر، اظهار داشت: مساله ای که مطرح شد در سال های قبل خیلی مورد توجه بانک ها قرار نگرفت ولی با توجه به وضعیت فعلی حاکم در شبکه بانکی و هزینه های بالایی که بانک ها متحمل می شوند و درآمد مناسب را از خدمات بانکی کسب نمی کنند، اتحاد استراتژیک یک انتخاب نیست بلکه برای همه بانک ها به یک ضرورت تبدیل شده است.

وی با بیان اینکه اتحاد استراتژیک برای بانک های تخصصی و تجاری ضرورت دارد، افزود: موارد مشترکی را داریم که می توانیم برای آنها حتی با بانک های تجاری اتحاد استراتژیک را داشته باشیم، ما هم بانک هستیم و فقط در برخی از بخش ها اشتراک منافع کمتری داشته باشیم اما این ضرورتی است که وجود دارد.

مدیرعامل بانک مسکن ادامه داد: فکر می کنم الان خیلی به صورت گسترده ای اتحاد استراتژیک با بانک ها مقدور نباشد چراکه نیازمند فرهنگ سازی کلیدی بین بانک هاست، بانک ها در سال های قبل رقابتی باهم داشتند که توانشان را تقلیل داده است ولی برای اجرایی شدن این سیاست بانک ها باید به فرهنگ جمعی برسند.

رحیمی انارکی با تاکید براینکه باید فرهنگ کار مشترک و اتحاد در نظام بانکی شکل گیرد، تصریح کرد: ما معمولا فضای رقابتی کارهایمان را انجام میدهیم درحالی که برای محیط مشترک شاید خیلی فرهنگ سازی نداشته باشیم.

این مقام مسوول در نظام بانکی درباره تمامیت خواهی بانک ها و عدم شکل گیری اتحاد بین خودشان گفت: این موضوع برمی گردد به فرهنگی که در مجموعه شبکه بانکی وجود دارد. ما دوست داریم هر چیزی که در قدرتمان است برای خودمان نگه داریم، با به اشتراک گذاشتن این قدرت می ترسیم که منافع مان به خطر بیافتد.

وی افزود: اما این امری اجتناب ناپذیر است و اگر بانک ها این کار را انجام ندهند زمانی مبجور می شویم به ایجاد اتحاد در این صنعت، ضمن اینکه راه حل برون رفت از مشکلات نظام بانکی در آینده را یا انحلال یا ادغام می دانند به همین دلیل برای جلوگیری از این فرایندها باید بانک ها مشکلات خود را با اتحاد حل کنند.

مدیرعامل بانک مسکن به ادغام موسسات اعتباری غیر بانکی اشاره کرد و افزود: بانک ها باید خودشان را آماده کرده و فرهنگ سازی لازم را در مجموعه های خود انجام دهند، اینکار اگر داوطلبانه انجام شود مزایای چشم گیری خواهد داشت اما اگر ادغام صورت گیرد دیگر اختیاری نیست و همه چیز درهم باید بین بانک ها تقسیم شود که این حالت مخاطرات به مراتب بیشتری خواهد داشت.

رحیمی انارکی با تاکید براینکه اتحاد استراتژیک بالاخره باید از یک زمانی شروع شود، تصریح کرد: در حوزه نرخ سود بانکی اتحاد حرفه ای و اخلاقی را برای چند ماه تمام بانک ها اجرا کردند و شیرینی آن را همه بانکی ها چشیدند و به آن اذعان هم دارند. زمانی که اعلام کردند بانک ها گواهی سپرده ۲۰ درصدی می‌توانند بدهند بیش از ۹۵ درصد مدیران عامل در جلسه بانک مرکزی مخالف این دستور بودند.

وی برقراری اتحاد بین بانک ها را امری دست یافتنی تلقی کرد و ادامه داد: سعی می کنیم این موضوع مهم را در دستور کار قرار دهیم. اگر بانک ها به جمع بندی برسند و منافع مشترک بین خودشان و یک یا چند بانک برقرار کنند حتما این اتحاد دست یافتنی می شود.

مدیرعامل بانک مسکن با بیان اینکه الان مسیر به طرف فناوری است، گفت: حرکت اقتصاد جهانی در بحث اتحادهای استراتژیک به سمت اقتصاد دیجیتال است. بزرگترین شرکت های دنیا در قیاس با سال ۲۰۰۱ وارد حوزه فناوری شده اند.

اتحاد استراتژیک بانک ملت با ۳ بانک

مدیرعامل بانک ملت با بیان اینکه بانک‌ها هنوز به این فرهنگ نرسیده‌اند که بدون ورود نهاد ناظر، پای توافقات خودشان بمانند، از انعقاد سه تفاهم‌نامه با سایر بانک‌ها در حوزه اتحاد استراتژیک خبر داد.

 محمد بیگدلی در میزگرد اتحاد استراتژیک بانک‌ها، با بیان اینکه بحث اتحاد استراژیک بانک‌ها تا امروز شکل نگرفته، اظهار کرد: امروز هر زمان دیگری نیاز به این اتحاد داریم، چون فضای رقابتی بسیار سنگین است و با توجه به تغییرات پی‌درپی خدمات بانک‌ها، هزینه تمام‌شده خدمات افزایش می‌یابد.

وی افزود: در حوزه بانک‌داری الکترونیکی، مزیتی که وجود دارد این است که امکان بهره‌برداری از قابلیت‌ها و سخت‌افزارهای بانک‌ها و کاهش هزینه‌های زیرساختی آن‌ها فراهم است، به طوریکه بانک‌ها می‌توانند از زیرساخت‌های یکدیگر استفاده کرده و محصولات پایه‌ای را که نیاز خدمات الکترونیکی است، با اتحادی که انجام می‌دهند به اشتراک گذاشته، هزینه را کم و محصولات نهایی را با هم استفاده کنند.

مدیرعامل بانک ملت با اشاره به همکاری این بانک با بانک مهر اقتصاد، تصریح کرد: ما دو کار انجام دادیم، نخست اینکه ما امکانات خزانه‌داری از جمله نقل و انتقال مالی و تامین وجه نقد را در اختیار داریم که بانک مهر اقتصاد با ما توافق کرده و با هزینه‌ای اندک ما این کار را برایش انجام می‌دهیم و از سوی دیگر این بانک ازسوئیچ بانک ملت استفاده کرده و بدون ایجاد کانال‌های مجزا، برای مشتریان خود اقدام به ارائه خدمات می‌کنند که بهای تمام شده هر دو بانک کاهش پیدا کرده است.

بیگدلی با اشاره به اتحاد بانک ملت با سه بانک دیگر، اضافه کرد: در حال انعقاد تفاهم‌نامه با سه بانک دیگر هستیم و تفاهم‌نامه‌ آن‌ها امروز امضا می‌شود که یکی از آن‌ها با بانک آینده است.

به گفته وی، زمانی که بهای تمام شده محصولات برای بانک‌ها کاهش پیدا کند، طبیعتا مشتریان نیز از آن منتفع شده و هزینه کمتری را برای خدمات پرداخت می‌کنند.

مدیرعامل بانک ملت با بیان اینکه ما نباید منتظر این باشیم که چالش‌های اتحاد استراتژیک بین بانک‌ها آن‌ها حل شود، گفت: برای مثال سال گذشته بانک‌ها باهم توافق کردند و بانک مرکزی را در جریان قرار دادند که نرخ سپرده‌های بلندمدت را کاهش دهند، چراکه منافع تمام بانک‌ها در این بود، چند ماه این موضوع رعایت شد و بهای تمام‌شده بانک‌ها نیز پایین آمد، ولی بعد از چند ماه ادامه پیدا نکرد. بنابراین برای اینکه این چالش‌ها را اصلاح کنیم باید در این مواقع ناظر و قانون‌گذار ورود کرده و سخت‌گیری کنند.

بیگدلی افزود: بانک‌های ما هنوز به فرهنگ اتحاد استراتژیک نرسیده‌اند که بدون ورود رگولاتور بتوانند پای توافقات خودشان بمانند.

وی با بیان اینکه هدف همه بانک‌ها دولتی، آمارسازی نیست، اظهار کرد: اتفاقا بانک‌های خصوصی بیشتر در این وادی می‌روند که هزینه‌ها را افزایش دهند، اینکه بانک‌ها بخواهند آمار و ارقام را بالا ببرند، در دوره‌هایی خیلی پررونق بود، اما اکنون کم‌رنگ شده و روز به روز هم کمرنگ‌تر می‌شود.

به گفته مدیرعامل بانک ملت اگر دستگاه نظارتی به این نکته سخت‌گیرانه‌تر وارد شود، این چالش می‌تواند حل شود.

پیشنهاد دیواندری به بانک‌ها/ کانون مشترک تشکیل دهید

دیواندری در پایان این میزگرد پیشنهاداتی را برای اصلاح وضعیت فعلی و ایجاد هم افزایی بیشتر در میان بانک ها ارائه کرد.

رییس پژوهشکده پولی و بانکی می گوید باید یک اتحاد استراتژیک بین کانون بانک‌های خصوصی و شورای هماهنگی بانک‌ها ایجاد و یک نهاد صنفی مشترک تشکیل شود که از قدرت بالایی برخوردار باشد.

وی پیشنهاد کرد: اولین اتحاد استراتژیک بین کانون بانک های خصوصی و شورای هماهنگی بانک ها ایجاد و یک نهاد صنفی مشترک تشکیل شود که از قدرت بالایی برخوردار باشد. اگر این نهاد با قدرت شکل گیرد حتما بانک مرکزی نیز از ان مشورت می گیرد ولی الان خیلی از هم گسیخته است و موثر نیست.

دیواندری ادامه داد: همچنین بانک مرکزی باید دخالت خود را ادامه دهد و یک سری از اتحادهای استراتژیک با دخالت بانک مرکزی برقرار شود مثل خیلی از کارهایی مانند خدمات ای تی و پرداخت که تا کنون انجام شده است.

وی با بیان اینکه ضمن اینکه اتحادهای استراتژیک به صورت جدی در دستور کار بانک ها قرار گیرد و در هر بانک یک عضو هیات مدیره مسوول پیگیری این مهم باشد. افزود: زمانی که متولی یک کاری مشخص شود وظیفه آن نیز کم کم شکل می گیرد.

رییس پژوهشکده پولی و بانکی همچنین تاکید کرد که باید اقدامات انجام شده در این حوزه اطلاع رسانی شود، بهترین روش نیز این است که کانون بانک های کشور یکی شود و نباید اینطور باشد که به دو دسته دولتی و خصوصی تقسیم شوند. در کشورهای دیگر کانون بانک ها خیلی قدرت دارند که می توانند کمک کننده و گامی به جلو باشد. از همین رو توصیه می شود کانونی در قالب اتحادیه یا صنفی بین بانک ها شکل گیرد.